Insert papeže Urbana V. potvrzující poměr Karlovy koleje ke kapitule

V archivu Univerzity Karlovy jsou uloženy dvě listiny, které se vztahují k poměru členů Karlovy koleje ke Královské kolegiátní kapitule u Všech svatých. První byla vydána Karlem IV. dne 30. července 1366. Panovník v ní z titulu českého krále spojuje obě instituce tím, že místa kapitulárů vyhrazuje seniorům této koleje. Druhá byla vydána papežem Urbanem V. dne 15. prosince téhož roku na potvrzení tohoto spojení.

Latinský text níže byl převzat z papežského registru, kde je opsán v postavení insertu konečného potvrzení papežem Urbanem V. Insert jednak obsahuje opis listiny českého krále Karla IV. a doplňuje jej papežské schválení s výjimkou pasáže o přísaze děkana kostela Všech svatých a o podmínkách užívání výnosů spojených s kanovnictvím tohoto kostela spolu s dalšími drobnými odchylkami.

Dokument je publikován v edici písemných pramenů římských i avignonských papežů a římské kurie k českým dějinám vrcholného a pozdního středověku nazvané Monumenta Vaticana res gestas Bohemicas illustrantia. Tomus III. Acta Urbani V. 1362–1370, ed. B. Jenšovský et V. Jenšovská, Academia, Pragae 1944.

Více informací o spojení Karlovy koleje s kapitulou u Všech svatých najdete v článku Kapitula univerzitní kolejí.

Urbanus V. litteras Caroli IV. de canonicis ad Omnes Sanctos de magistris collegii Caroli nominandis auctoritate apostolica confirmat.

Avinione, 1366 Decembris 15.

Ad perpetuam rei memoriam. Que ad profectum vacare volentium studio litterarum, et presertim theologice facultatis, pie ac provide facta sunt, apostolicis libenter favoribus et munimine roboramus. Exhibita siquidem nobis pro parte carissimi in Christo filii nostri Caroli, Romanorum imperatoris semper augusti et Boemie regis illustris, peticio continebat, quod cum ipse tanquam rex Boemie dumtaxat in civitate Pragensi, que principalior in regno suo Boemie consistit et in qua ex privilegio sedis apostolice speciali viget studium generale in qualibet licita facultate, de novo fundaverit ac sufficienter dotaverit quoddam collegium duodecim personarum, in dicto studio et civitate studere debentium, collegium Caroli nuncupatum et eis habitationes ydoneas assignaverit, idem Carolus, volens personas ipsius collegii, ut eo magis vacare studio delectentur, quo ex hoc maiora commoda speraverint adipisci, regiis graciis et concessionibus pervenire, inter cetera ordinavit et statuit, quod ad canonicatus et prebendas ecclesie capelle regalis nuncupate Omnium sanctorum site in castro Pragensi, ad presentationem regis Boemie, qui est pro tempore, pertinentes, quociescumque aliquas ex eis vacare contingeret, nullus ad illas per regem Boemie, qui erit pro tempore, presentetur, nisi antiquior secundum receptionis sue ordinem de numero collegii supradicti, et nonnulla alia statuta et ordinationes circa hoc fecit. Et ut ipsi scolares ad huiusmodi canonicatus et prebendas successive pro tempore admittendi divino cultui ac studio commodius vacare possent, quandam domum sitam in dicta civitate Pragensi prope dictam ecclesiam et de dominio et proprietate regis Boemie, qui est pro tempore, et regni predicti existentem, quam quondam Bohuta canonicus Pragensis inhabitavit, regia eis liberalitate donavit, prout in patentibus litteris predicti Caroli sigillo munitis suoque signo seu caractere signatis, quarum tenorem de verbo ad verbum omisso signo seu caractere predicto presentibus inseri fecimus, plenius continetur. Quare pro parte dicti Caroli regis, regio dumtaxat nomine, nobis fuit humiliter supplicatum, ut statutis, ordinacionibus et donacioni predictis robur apostolice firmitatis adicere cum supplectione defectuum de benignitate apostolica dignaremur. Nos itaque pie ipsius Caroli in hac parte devocionis affectum et studia plurimum in domino commendantes, statuta et ordinaciones ac donacionem predicta, exceptis duabus clausulis in ordinationibus ipsis appositis, quarum una est videlicet: ,quodque decanus eiusdem ecclesie, ad quem investitura canonicorum spectare dinoscitur, ante sui approbationem, confirmationem seu quamvis assumptionem aliam corporaliter tactis sacrosanctis evangeliis iurare debeat, nullum penitus ad canonicatus et prebendas huiusmodi admittere, instituere seu investire quoqummodo, nisi eum, quem de numero dicti collegii iuxta formam expressatam superius rex Boemie, qui pro tempore fuerit, duxerit presentandum, prelaturis, prepositura et decanatu dumtaxat exceptis, quas in consuetis suis ab antiquo iuribus et conditionibus volumus permanere‘, et alia clausula, que talis est: ,volumus etiam, quod nullus dictorum canonicorum extunc inantea redditibus, fructibus et obventionibus sue prebende gaudeat, nisi presens et actu legens extiterit, dum tamen infirmitate notabili aut senio non fuerit prepeditus, in quibus casibus deliberatione regia infirmitati compacientes humane, ipsos fructibus et proventibus prebendarum suarum absque impedimento gaudere volumus et potiri‘, quas quidem clausulas, cum ipse Carolus imperator et rex contenta in ipsis clausulis ordinare nequiverit, a presenti confirmatione nostra haberi volumus pro exclusis et nullius existere firmitatis, rata habentes et grata, ex certa scientia illa auctoritate apostolica tenore presentium confirmamus et presentis scripti patrocinio communimus, supplentes omnem defectum alium, si quis intervenerit in predictis. Et insuper dicti Caroli in hac parte desideriis annuentes, eadem auctoritate statuimus et ordinamus, quod dictus decanus tempore approbationis, confirmationis seu assumptionis sue ad decanatum ipsius ecclesie huiusmodi iuramentum prestare et contenta in dicta prima clausula adimplere penitus teneatur, ac eciam volumus et eadem apostolica auctoritate statuimus, quod nullus ex dicto collegio ad canonicatum et prebendam ipsius ecclesie, ut prefertur, admissus, qui non sit infirmitate vel senio aut alias legitime prepeditus, fructibus, redditibus proventibus ipsorum canonicatus et prebende gaudere nee eos percipere possit, nisi presens actu legens extiterit, prout in dicta secunda clausula continetur. — Tenor vero dictarum litterarum, omisso signo seu caractere supradicto, talis est.

In nomine sancte et individue Trinitatis feliciter amen. Karolus Quartus, divina favente clementia Romanorum imperator semper augustus et Boemie rex, ad perpetuam rei memoriam. Sicut divina veritate testante nemo coronabitur, nisi qui legitimo certamini innisus fuerit opere virtuoso, sic et corona est proponenda certantibus, ut in certaminum laborantes discrimine preter meritum retributionis eterne etiam coronam sperent materialis solatii, quatenus duplicis retributionis officio certantium corda ad assecutionem propositi premii fortius animentur. Sane cum pridem animo deliberato principum, baronum et procerum regni et corone Boemie fidelium nostrorum accedente consilio quoddam in nobili civitate nostra Pragensi collegium fundaverimus et instauraverimus, quod eciam ex nostro nomine auctore domino felicibus auspiciis collegium Karoli decrevit nostra serenitas perpetuis temporibus appelari, quod quidem collegium domo inhabitationis munivimus, numero personarum distinximus, officia lecture et studiorum distribuimus, redditibus et proventibus congruis dotavimus, sicut in litteris fundationis et instaurationis huiusmodi plenius et expressius continetur, ut igitur magistri et studentes dicti collegii strennue milicie laboribus officia lecture et studiorum exerceant, magistris ipsis ac etiam studentibus dicti collegii infrascriptas gratias faciendas duximus sub modis et conditionibus, prout inferius est expressum. Primo quidem auctoritate regia Boemie pro nobis, heredibus ac successoribus nostris Boemie regibus et eiusdem regni corona in perpetuum decernimus et hoc regio Boemie perpetuo sancimus edicto, quod ad omnes et singulos canonicatus et prebendas ecclesie Omnium Sanctorum regalis capelle in castro nostro Pragensi, dum et quoties eosdem quovismodo vacare continget, nemo amplius presentari debeat auctoritate regia Boemie prefata, nisi senior vocatione de numero magistrorum et studentium collegii nostri, quodque decanus eiusdem ecclesie, ad quem investitura canonicorum spectare dinoscitur, ante sui approbationem, confirmationem seu quamvis assumptionem aliam corporaliter tactis sacrosanctis ewangeliis iurare debeat, nullum penitus ad canonicatus et prebendas huiusmodi admittere, instituere sea investiri quoquomodo, nisi eum, quem de numero dicti collegii iuxta formam expressatam superius rex Boemie, qui pro tempore fuerit, duxerit presentandum, prelaturis, prepositura et decanatu dumtaxat exceptis, quos in consuetis suis ab antiquo iuribus et conditionibus volumus permanere, et pro usu et commoda inhabitatione dictorum magistrorum et studentium communiter et divisim, dum canonicatus et prebendas huiusmodi assecuti fuerint, ut eo convenientius in dicta ecclesia Omnium Sanctorum divinis obsequiis vacare possint et valeant, domum illam in Minori Civitate Pragensi, que fuit aliquando bone recordationis Bohute, quondam Pragensis canonici, que sita est ex opposito curie plebani ecclesie sancti Nicolai dicte Minoris Civitatis Pragensis, ipsis et eorum successoribus in perpetuum auctoritate regia Boemie pro nobis, heredibus et successoribus nostris, regibus Boemie, et eiusdem regni corona animo deliberato et de certa nostra scientia damus, conferimus et donamus, ea conditione, ut, dum unus, duo vel plures de prefato collegio Karoli huiusmodi canonicatus et prebendas assecuti fuerint, mox alius seu alii sufficientes et ydonei in locum illorum assumi debeant, ut numerus magistrorum et studentium dicti collegii in sua integritate continuo perseveret. Volumus etiam, quod nullus dictorum canonicorum extunc in antea redditibus, fructibus et obventionibus sue prebende gaudeat, nisi presens et actu legens extiterit, dum tamen infirmitate notabili aut senio non fuerit impeditus. In quibus casibus de liberatione regia infirmitati compacientes humane, ipsos fructibus et proventibus prebendarum suarum absque impedimento gaudere volumus et potiri, decernentes et hoc regio Boemie statuentes edicto, quod prefati canonici singulis diebus dominicis et festivis processioni solempni, missarum et vesperarum officiis interesse debeant, privatis vero diebus solum ipsos solempnitati misse maioris interesse volumus, ut eo commodius intendere valeant eorum studiis et lecturis. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc nostre fundationis, instaurationis, dotationis, donationis, collationis, decreti et inhibitionis paginam infringere seu ei quovis ausu temerario contrahire sub pena mille marcharum auri purissimi, quas ab eo, qui contrafecerit, toties, quoties contrafactum fuerit, irremissibiliter exigi volumus, et earum medietatem regalis fisco Boemie, residuam vero partem iniuriam passorum usibus applicari. Signum serenissimi principis et domini nostri Karoli quarti, Romanorum imperatoris invictissimi et gloriosissimi Boemie regis. Testes huius rei sunt illustres Rudolphus, dux Saxonie, sacri imperii archimarescallus, Otto, marchio Brandeburgensis, sacri imperii archicamerarius, principes electores, venerabiles Marquardus, sancte Aquilegiensis ecclesie patriarcha, Johannes Pragensis ecclesie archiepiscopus, sedis apostolice legatus, Johannes Olomucensis, nostre imperialis aule cancellarius, Lampertus Spirensis, Petrus Ulixbonensis, apostolice sedis nuncius, Johannes Wormaciensis et Petrus Curiensis ecclesiarum episcopi, illustres, Bolko Swidniczensis et Johannes Opaviensis duces, spectabiles, Johannes lantgravius Luccenbergensis, Henricus de Swarczeburg, Johannes de Anchalt et Burgbardus burggravius Magdeburgensis, nostre imperialis curie magister, comites nobiles, Borsso de Rysemburg, Johannes de Wartemberg et Tymo de Koldicz, camere nostre magister, et alii quam plures nostri imperii et regni Boemie nobiles et fideles presentium sub imperiali nostre maiestatis sigillo testimonio litterarum. Datum Prage anno domini millesimo trecentesimo sexagesimo sexto, inditione quarta, III kalendas Augusti, regnorum nostrorum anno Romanorum vicesimo primo, Boemie vicesimo, imperii vero duodecimo.
Nulli ergo etc. nostre confirmationis, suppletionis, constitucionis, ordinationis et voluntatis infringere etc.

Datum Avinione XVIII kalendas Januarii anno quinto.

Monumenta Vaticana res gestas Bohemicas illustrantia. Tomus III. Acta Urbani V. 1362–1370, ed. B. Jenšovský et V. Jenšovská, Academia, Pragae 1944.